نحوه اخذ گواهی یا تصدیق انحصار وراثت چگونه است؟
مرگ واقعه ای است که نه تنها نسبت به فرد فوت شده بلکه برای وراث و کلیه افرادی که روابط حقوقی و به خصوص مالی با شخص متوفی دارند، آثار و تبعاتی را در پی دارد.از جمله اینکه اموال متوفی به صورت قهری به وراثش منتقل می شود. اما برای اینکه امکان مطالبه سهم الارث وتصرف در آن برای وراث وجود داشته باشد. بدوا باید منحصر بودن وراث و سهم الارث هریک از آنها در دادگاه بررسی و اثبات شود. رسیدگی به این امر از سوی مرجع قانونی و با رعایت تشریفات مقرر در قانون را انحصار وراثت و رأیی که از مرجع مربوطه صادر می شود را گواهی یا تصدیق انحصار وراثت می نامند.
انحصار وراثت به معنای مشخص کردن تعداد وراث فردمتوفی و میزان ارثیه ی آنها می باشد. و به هیچ وجه به معنای تقسیم ارث میان وراث نیست.
بافوت شخص، شناسنامه فرد توسط اداره ثبت احوال باطل و گواهی فوت صادر می گردد. همینطور هرگونه دخل و تصرفی در اموال متوفی اعم از منقول و غیرمنقول ممنوع خواهد بود. برای شروع امر انحصار وراثت، وراث شخصی که فوت شده باید از همه اموال و دارایی های منقول و غیرمنقول متوفی فهرستی به اداره دارایی حوزه آخرین محل سکونت متوفی ارائه نمایند.
هرذینفعی از جمله وراث،طلبکار متوفی،موصی له هرگاه تنفیذ وراث نسبت به حقی که برای او ایجاد شده لازم باشد. وصی هرگاه تعیین وراث برای تنفیذمازاد بر ثلث ترکه لازم باشد و….می توانند از شورای حل اختلاف،تقاضای صدور گواهی انحصار وراثت نمایند(ماده ۳۶۰ قانون امور حسبی)اقدام یکی از ذینفعان برای ارائه دادخواست وراثت کافی است.
مراحلی که برای صدور گواهی انحصار وراثت باید طی شود:
۱. تهیه فرم مخصوص درخواست این گواهی از شورای حل اختلاف شهری که آخرین اقامتگاه متوفی بوده است(ذکر اسامی افرادی که از متوفی ارث می برند با مشخصات کامل و نسبت آنها با متوفی)
۲. مراجعه به یک دفتر اسناد رسمی همراه با فرم اخذ شده از شورای حل اختلاف و گواهی فوت متوفی و همچنین اصل و کپی شناسنامه و کارت ملی تمام وارثان؛ضمن تنظیم شهادت نامه ای که سه شاهد با دادن امضا و گواهی، وراث متوفی را به طور رسمی در همان فرم مخصوص تایید کنند.
۳. تعیین تکلیف اموال و دارایی های فرد متوفی، به این صورت است که وارثان باید فهرستی از اموال منقول و غیرمنقول باقی مانده تهیه کنند و برای مشخص شدن مالیات بر ارث، به اداره دارایی تحویل شود نکته مهم این است که در این مرحله ورثه باید لیست اموال متوفی اعم از منقول و غیرمنقول را در فرم مخصوصی که اظهارنامه مالیاتی نامیده می شود ارائه نماید.در مقابل اداره دارایی رسیدی تحویل می دهد که این رسید هم برای گرفتن گواهی انحصار وراثت لازم است.
۴. دادخواست گواهی حصر وراثت، فرم مخصوص انحصار وراثت که با امضای همه وراث و شاهدان در یکی از دفاتر اسناد رسمی ثبت شده، گواهی فوت متوفی، اصل و کپی برابر با اصل شناسنامه و کارت ملی متوفی، اصل و کپی برابر با اصل شناسنامه و کارت ملی وراث، رسید گواهی مالیاتی یا همان مالیات برارث. مدارک مهمی هستند که بعد از تهیه هرکدام وفق مقررات قانونی باید به شورای حل اختلاف شهر آخرین اقامتگاه متوفی ارائه شوند.
مراحل بعد از ارائه مدارک به شورای حل اختلاف
بعد از ارائه مدارک مذکور به شورای حل اختلاف مربوطه، یک نوبت آگهی در روزنامه کثیرالانتشار یا محلی داده می شود. در آگهی مذکور باید قید شود که هرکسی وصیت نامه ای متوفی نزد اواست در مدت سه ماه به شورای حل اختلافی که گواهی صادر کرده بفرستد و پس از گذشتن این مدت، هر وصیت نامه ای ابراز شود،فاقد اعتبار است.
(ماده ۲۹۴قانون امور حسبی)بعد از گذشتن یک ماه از تاریخ انتشار آگهی، اگر اعتراضی به عمل نیامد. شورا با درنظر گرفتن ادله و اسناد درخواست کننده و گواهی شهود، تصدیقی مشعر بر وراثت و تعیین تعداد وراث و نسبت آنها با متوفی ونیز سهم هریک از ورثه(در صورت درخواست ورثه) صادر و به درخواست کننده تسلیم می کند.(ماده ۳۶۲و ۳۷۳قانون امور حسبی)
باید توجه داشت که صدور گواهی حصر وراثت در صلاحیت شورای حل اختلاف است؛اما اعتراض به گواهی حصر وراثت یا درخواست ابطال آن در صلاحیت دادگاه عمومی است. دعوای تقسیم ترکه هم در صلاحیت دادگاه عمومی است.
افرادی که حق اعتراض به گواهی حصر وراثت را دارند:
۱. شخصی که خود را در شمار وراث می داند. اما نام او در بین وراث درج نشده یا آنکه شخص ذینفعی مدعی باشد که نام شخصی در گواهی حصر وراثت درج شده است، در حالی که او در شمار وراث نیست.(هر فردی که گواهی حصر وراثت به زیان او صادر شده است).
۲. دادستان هرگاه به هر طریقی از خلاف واقع بودن(به طور جزئی یا کلی)گواهی حصر وراثت صادره مطلع شود.
